Πολύ συχνά, διαβάζοντας για τους πιθανούς τρόπους που κάποιος θα μπορούσε να προσεγγίσει την ισορροπία στη χρήση των ψηφιακών συσκευών, αναφέρεται το mindfulness. Τι είναι όμως το mindfulness ή η ενσυνειδητότητα, όπως αποδίδεται πλέον στα ελληνικά;
Τι είναι το mindfulness;
Σύμφωνα με την φιλοσοφία του mindfulness, o καθένας χρειάζεται να έχει την ευκαιρία να ζήσει τη ζωή του σαν να είναι η κάθε του στιγμή σημαντική είτε πρόκειται για στιγμές ή κάποια στιγμή πόνου, λύπης, απελπισίας, φόβου, είτε χαράς ή ευχαρίστησης.
Για να προσεγγίσει αυτό τον τρόπο ζωής, το mindfulness προτείνει την τακτική και συνεπή δημιουργία και καλλιέργεια της “επίγνωσης στην παρούσα στιγμή”, είτε αυτή είναι καλή ή άσχημη. Για να προσεγγίσουμε κάτι τέτοιο, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε τη δυνατότητα να είμαστε παρόντες με όλες μας τις αισθήσεις σε αυτό που συμβαίνει, είτε πρόκειται για συνθήκες που ενεργοποιούν ευχάριστα συναισθήματα, είτε για συνθήκες που ενεργοποιούν δυσάρεστα συναισθήματα.
Με αυτό τον τρόπο “κατοικούμε” την κάθε μας στιγμή, όποιον συναισθηματικό χρωματισμό και αν έχει και κατ’ επέκταση ενισχύουμε την ανθεκτικότητά μας απέναντι στα δύσκολα που συχνά μας φέρνει η ζωή.
Η φιλοσοφία του mindfulness
Γιατί όμως να ασχολούμαστε τόσο πολύ με τα δύσκολα; Γιατί να μην εστιάζουμε μόνο στα θετικά και στα ευχάριστα; Ασχολούμαστε με τα δύσκολα, δεν εστιάζουμε στα θετικά καθώς η ζωή μας καλώς ή κακώς τα περιλαμβάνει όλα.
Ο Jon Kabat Zinn, θεμελιωτής του mindfulness, έδωσε τον τίτλο “Full Catastrophe Living” στο πρώτο του βιβλίο, δηλαδή “Ζώντας την ολική καταστροφή”. Εξηγώντας τον τίτλο, ο συγγραφέας αναφέρει ότι “ολική καταστροφή” δεν σημαίνει κυριολεκτικά καταστροφή. Στην πραγματικότητα περιγράφει τις δυσκολίες, τα προβλήματα που μπορεί να συμβούν στον καθένα, τα οποία όμως μπορεί να βιώνονται από τον καθένα ως η προσωπική του “καταστροφή”. Επομένως ο καθένας από εμάς έχει τη δική του λίστα με “προσωπικές καταστροφές” .
Ο Jon Kabat Zinn, ορίζει ως ολική καταστροφή, τη διαρκή ρευστότητα που χαρακτηρίζει την ίδια τη ζωή. Οτιδήποτε θεωρούμε μόνιμο και σταθερό είναι στην πραγματικότητα προσωρινό και συνεχώς αλλάζει. Αυτή η ρευστότητα περιλαμβάνει τις ιδέες, τις απόψεις, τις σχέσεις, τη δουλειά, τις πεποιθήσεις, το σώμα μας, τα πάντα. Στόχος μας με το Mindfulness είναι να μάθουμε και να εξασκήσουμε την τέχνη του “να αγκαλιάζουμε” αυτήν την ολική καταστροφή. Οι «καταιγίδες» που φέρνει η καταστροφή, αντί να μας συνθλίβουν ή να μας «κλέβουν» τις δυνάμεις και την ελπίδα μας, χρειάζεται να μας ενδυναμώνουν. Οι «καταιγίδες» μας διδάσκουν για τη ζωή, την εξέλιξη και τη θεραπεία σε έναν κόσμο ρευστό που συνεχώς αλλάζει και ορισμένες φορές ενέχει μεγάλο πόνο.
Η καλλιέργεια του mindfulness περιλαμβάνει το να μάθουμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας με νέους τρόπους. Να μάθουμε να δουλεύουμε με νέους τρόπους με το σώμα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Να μάθουμε να γελάμε με τα γεγονότα αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό, καθώς εξασκούμαστε για να βρούμε και να διατηρήσουμε την ισορροπία μας όσο καλύτερα μπορούμε.
Πως γεννήθηκε το mindfulness;
Το mindfulness είναι μια μείξη ανατολικής φιλοσοφίας και δυτικής επιστημονικής τεκμηρίωσης. Ο θεμελιωτής του mindfulness είναι ο Jon Kabat Zinn. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 ίδρυσε το Stress Reduction Clinic (University of Massachusetts Medical School). Εκεί προσάρμοσε διδάγματα από τον Βουδισμό στο Mindfulness και ανέπτυξε ένα πρόγραμμα Μείωσης του Στρες και Χαλάρωσης. Το δόμησε σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διάρκειας 8 εβδομάδων και το ονόμασε Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR). Αφαίρεσε από το πρόγραμμα το «περίβλημα» του Βουδισμού και οποιαδήποτε σύνδεση μεταξύ Mindfulness- Βουδισμού και τοποθέτησε το MBSR σε επιστημονικό πλαίσιο.
Τα ερευνητικά δεδομένα που προέκυψαν από την παρέμβαση αυτή, έδειξαν ότι το πρόγραμμα είχε αξιοσημείωτα αποτελέσματα σε ασθενείς με χρόνιους πόνους και στρες. Πλήθος μελετών που ακολούθησαν έδειξαν την μεγάλη αποτελεσματικότητά του mindfulness στη διαχείριση πολλών ψυχικών διαταραχών.
Έκτοτε το mindfulness έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο με εφαρμογές σε διαφορετικά προβλήματα, πλαίσια και τομείς (π.χ. στα σχολεία, στη διατροφή, στη σωματική άσκηση, κ.α.).
Γίνεται ευρέως γνωστό, ως ένα μέσο που μπορεί να ενσωματώσει κανείς στη ρουτίνα του για να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ασκήσεις mindfulness που μπορεί να εφαρμόσει κανείς στην καθημερινότητά του, ώστε να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του και τις ανάγκες του κάθε στιγμή.
(*) Γράφουν από την ομάδα του Digital Detox Experience οι:
Κωνσταντίνα Βελήσαρη, Ψυχολόγος MSc